● जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा हेळंब,ता.देवणी जि.लातूर ●

● जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा हेळंब,ता.देवणी जि.लातूर ●

वाचनकट्टा

Wednesday, 6 November 2019

बऱ्याच संकेतस्थळावरील कुकीज (Cookies) म्हणजे काय असते?

बऱ्याच संकेतस्थळावरील कुकीज ( Cookies ) म्हणजे काय असते?

जेव्हा जेव्हा आपण एखाद्या संकेतस्थळाला भेट देतो तेव्हा आपली त्याच संकेतस्थळावर परत जाण्याची शक्‍यता असते, मग अशा वेळेला आपल्याबद्दल थोडी माहिती ते संकेतस्थळ कुठेतरी साठवून ठेवत. ह्याला कुकीज (Cookies) म्हणतात.

एकाच संकेतस्थळाला असंख्य वापरकर्ते भेट देत असल्यामुळे ही माहिती त्याच्या ठिकाणी ठेवणे शक्‍य नसते म्हणून आपली माहिती आपल्याच संगणकात ब्राउजर द्वारे सुरक्षित ठेवली जाते. म्हणून बऱ्याच साईट 'आम्ही कुकीज वापरतो' असा संदेश दाखवतात. म्हणजेच ते आपल्या संगणकात 'आपली थोडी माहिती - कुकीज' साठवून ठेवतात. जी नंतर ते आपल्याला चांगली सेवा देण्यासाठी वापरतात.

कुकीजचा उपयोग काय?

ऑनलाइन विक्रेते झाले, सर्च इंजिन झाली, ऑनलाईन व्हिडीओ दाखवणारे संकेतस्थळ झाली, समाज माध्यमे झाली ह्यावर आपले सततचे येणे जाणे चालू असते. प्रत्येक वेळेस नवीन माहिती दाखवण्याएवजी, तुम्हाला काय आवडते - तुम्ही शेवटच्या वेळेस आमच्या संकेतस्थळावर काय पाहत होता, तुमचे नाव काय? अशी माहिती साठवली असता = तुम्ही जिथून बंद केले होते तेथून सुरु व्हायला कुकीज मदत करतात. उदाहरण : 'Remember Me' हा पर्याय.

ह्यामुळे जेव्हा आपण परत त्याच संकेतस्थळावर जाणार तर ह्यावेळेस आपल्याला परत आपली वैयक्तिक माहिती जसे की 'नाव, पासवर्ड, पत्ता' द्यावा लागणार नाही आणि ते संकेतस्थळ आपल्यासाठी हवे तसे आणि पाहिजे तिथून सुरु होईल. ही माहिती ते संकेतस्थळ आणि आपले ब्राउजर दोन्ही मिळून आपल्या संगणकात साठवून ठेवतात त्या माहितीला कुकीज म्हणतात. कुकीज दुसरे-तिसरे काही नसून टेक्‍स्ट फाईल असते म्हणजे अक्षरांच्या रूपातली माहिती असते.

कुकीज कसे काम करतात?

जेव्हा आपण ब्राउजर उघडून एखाद्या संकेतस्थळावर जायचा आदेश त्याला दिला की तो त्या संकेतस्थळाच्या सर्वरला दोघांनी साठवून ठेवलेली कुकीज पण पाठवतो. त्यात तुम्ही काय करत होता? तुमचे नाव काय? ब्राउजर कोणते आहे? कधी तुम्ही ह्या संकेतस्थळाला भेट दिली होती अशी माहिती असते. ही माहिती ते सर्वर पाहतात आणि साजेसे बदल करून आपल्याला त्यांचे संकेतस्थळ दिसते.

ज्यामुळे आपल्याला परत परत आपली माहिती देण्याची गरज नसते, परत परत नवीन सुरुवात करायची गरज नसते, आपल्याला दिसणाऱ्या जाहिराती आता बदलत असतात आणि आपल्याला असा भास होतो की 'मी जिथून हे बंद केले होते तिथूनच हे सुरु झाले आहे.' ही माहिती वापरून संकेतस्थळ आणि ब्राउजर आपल्याला उत्तोमत्तम सेवा देण्याचा प्रयत्न करतात.


                          ---------////----------

कॅप्चा (CAPTCHA) म्हणजे नेमके काय?

कॅप्चा (CAPTCHA) म्हणजे नेमके काय?

सध्या अनेकांना विविध प्रकारे ऑनलाईन व्यवहार करावे लाअगतात. यामध्ये कधी वन टाईम पासकोड/पासवर्ड अथवा 'कॅप्चा' अशा गोष्टींचा सामना करावा लागतो. वन टाईम पासवर्ड हा त्याच ग्राहकाच्या ऑनलाईन परिचयासाठी उपयोगी ठरतो तर 'कॅप्चा'मुळे कम्प्युटरसमोर माणूसच असून रोबोट्‌स नसल्याचे स्पष्ट होत असते. 'कॅप्चा'चा अर्थ

CAPTCHA - 'Completely Automated Public Turing Test to Tell Computers and Humans Apart' असा आहे. पूर्णतः स्वयंचलित असलेली ही एक शास्त्रीय चाचणी असून ही चाचणी मनुष्य आणि संगणक ह्यामध्ये फरक सिद्ध करते.

सर्वच ऑनलाईन व्यवहारात 'कॅप्चा' एक सुरक्षित दरवाज्याचे काम करतो. आता संगणक म्हंटले की सगळ्या गोष्टी ओटोमेटिक आल्यात.

संकेतस्थळावर आढळणाऱ्या प्रत्येक गोष्टीत ऑटोमेशन करता येते. रेल्वेच्या साईटवर आपोआप घुसून तिकीट बुक करता येत, ऑनलाइन साईटवरून वस्तू विकत घेता येते. हे सगळे ऑटोमेशन, खूप डोक लावून बनवलेले अल्गोरिदम करतात, ज्यांना बोट्‌स (Bots) म्हणतात. जेव्हा तुम्ही एखादे संकेतस्थळ सुरु करता तेव्हा ते संकेतस्थळ पडताळणी करते की नक्की तुम्हीच आहात की एखादा बॉट छेडखानी करतोय. म्हणून हे पाहण्यासाठी संकेतस्थळ 'कॅप्चा' वाटेत सेट करुन ठेवते.

'कॅप्चा' वेगवेगळ्या प्रकारचा असतो. ह्यात सोप्पा असा प्रश्न विचारला गेला असतो जो सोडवण्यासाठी थोड डोकं वापरावे लागते. जसे 230-110 बरोबर किती? दिलेल्या चित्रांपैकी मोटारसायकल असलेली चित्रे निवडा, चित्रांत दिसणारा कोड काय? इत्यादी. हे प्रश्न असे असतात की जे आपल्याला सोडवणे सोप्पे जाते परंतु बोट्‌सला सोडवणे कठीण. कारण बॉट म्हटला की एक ठराविक संगणक कोड जो ऐनवेळी बदलणे शक्‍य नसतो.

तरी काही बोट्‌स शिकतात आणि 'कॅप्चा' सहज सोडवतात म्हणून 'कॅप्चा' अनेकदा आडवा तिडवा, खराब झालेला, वेगवेगळ्या रंगात, वेगवेगळ्या प्रश्नाच्या रुपात आणि प्रत्येक वेळेस वेगळा दाखवतात जेणेकरून मानवी मेंदूच असे उत्तर देऊन शकेल आणि बॉट्‌सला ते जमले नाही पाहिजे.
गुगल आता नवीन 'कॅप्चा' वापरते. संभाव्य माहिती विनंती ही माणसाकडून केली जात आहे की संगणक बॉट काही छेडखानी करतोय ते चेक करायला. ह्यात फक्त आपल्याला 'I am not a robot' ह्या बटनाला टकटक करायचे असते. त्यासाठी आपल्याला हे वाक्‍य वाचावे लागते, त्याचा अर्थ समजून घ्यावा लागतो आणि मग माउस कर्सर त्यावर नेऊन टकटक करावी लागते. ह्या सगळ्या स्टेप्स पाहिल्या जातात आणि ठरवले जाते की आपण मनुष्य आहात की रोबोट्‌स.


                       -----------///////----------- 

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामगा ता.निलंगा जि.लातूर